Pochodzenie:
– kolekcja prywatna, Warszawa
– Dom Aukcyjny Desa Unicum, aukcja 14.06.2018, poz. 15.
Do obrazu dołączona ekspertyza z 2025 r. dr Anny Żakiewicz (wybitna witkacolożka, kuratorka i autorka wielu wystaw i publikacji o Witkacym, wieloletnia kuratorka zbiorów Witkacego w Muzeum Narodowym w Warszawie)
Prezentowany „Portret dziewczynki na tle pejzażu” to przykład pracy wyróżniającej się absolutnie wyjątkową urodą. Namalowany w marcu 1927 roku pastel został zakwalifikowany przez Witkacego do Typu E, który w regulaminie założonej w 1925 roku przez artystę jednoosobowej Firmy Portretowej zakładał „dowolną interpretację psychologiczną, według intencji firmy”. Typ tego portretu mógł łączyć się z elementami z innych kategorii (A, B, C, D), w których uroda modela była subtelnie podkreślana. To właśnie w tym Typie Witkacy najczęściej portretował kobiety. Wykonywał również wizerunki dziecięce, choć te nie należały do jego ulubionych, najczęściej w technice mieszanej typu B i E, ponieważ dzieci były zbyt ruchliwe, by pracować wyłącznie w Typie B. Dziewczynka została ukazana w popiersiu. Ma na sobie różowo- czerwoną sukienkę, materiał której został obwiedziony wyraźnym falistym konturem. W tym samym kolorze fryzurę na pazia zdobi ogromna, rozłożysta kokarda. Dodatkowo Witkacy zapisał u dołu, że podczas tworzenia tej pracy wypił (prawdopodobnie) piwo i nie palił papierosów od jednego lub dwóch dni. Małe modelki u Witkacego bardzo często były przedstawiane z atrybutami w formie fantazyjnych kokard, dominującymi na małych główkach na kształt barwnych koron. Z takim atrybutem artysta parokrotnie uwieczniał w swych pastelach postać Anny Nawrockiej. Seria jej portretów z 1925 roku przedstawia dziewczynkę z kokardą, podobnie jak u naszej małej bohaterki. Co wyróżnia prezentowaną pracę od powstałych dwa lata wcześniej pasteli to nadający wyjątkowego charakteru rozbudowany pejzaż w tle. Na ciągnącym się złoto-żółtym zboczu wznoszą się fantazyjne zabudowania, niczym ruiny opuszczonych, bajkowych zamków. Dynamicznie ujęte zakrzywione linie wzgórza dodają kompozycji dynamicznego wydźwięku. Wykorzysta kontrastowa paleta barw dodatkowo nadaje wibrującego wydźwięku całej scenie. Z prawej strony wyłania się gałąź wijącej się rośliny. Te motywy Witkacy nie pojawiają się u artysty po raz pierwszy. Podobne budynki oraz wykorzystanie roślinności jawią się w tle m.in. w portretach Witkacego z lat 1925–1927, jak choćby w „Portrecie Marii Nawrockiej” z 1925, „Portrecie Włodzimierza Nawrockiego” z 1926 r. czy „Portrecie Jana Nawrockiego” z 1927 r. Portrety dziecięce należą do rzadkości w dorobku Witkacego, emanują szczególną energią. Zawsze pogodne, dalekie od dekadencji, wyróżniają się na tle jego twórczości jako dzieła wyjątkowe i niebanalne. I tego właśnie przykładem jest wizerunek naszej małej bohaterki z czerwoną kokardą, a sam portret jawi się jako jeden z najpiękniejszych w twórczości Witkacego z przedstawieniem dziecka.
Portret dziewczynki na tle pejzażu, 1927 r.
pastel, papier naklejony na tekturę, 59 × 47,5 cm w świetle oprawy
sygn., dat. i opisany u dołu: „Ign. Witkiewicz 1927 III T.E (w okręgu) P + NP 1,2”
Pochodzenie:
– kolekcja prywatna, Warszawa
– Dom Aukcyjny Desa Unicum, aukcja 14.06.2018, poz. 15.
Do obrazu dołączona ekspertyza z 2025 r. dr Anny Żakiewicz (wybitna witkacolożka, kuratorka i autorka wielu wystaw i publikacji o Witkacym, wieloletnia kuratorka zbiorów Witkacego w Muzeum Narodowym w Warszawie)
Prezentowany „Portret dziewczynki na tle pejzażu” to przykład pracy wyróżniającej się absolutnie wyjątkową urodą. Namalowany w marcu 1927 roku pastel został zakwalifikowany przez Witkacego do Typu E, który w regulaminie założonej w 1925 roku przez artystę jednoosobowej Firmy Portretowej zakładał „dowolną interpretację psychologiczną, według intencji firmy”. Typ tego portretu mógł łączyć się z elementami z innych kategorii (A, B, C, D), w których uroda modela była subtelnie podkreślana. To właśnie w tym Typie Witkacy najczęściej portretował kobiety. Wykonywał również wizerunki dziecięce, choć te nie należały do jego ulubionych, najczęściej w technice mieszanej typu B i E, ponieważ dzieci były zbyt ruchliwe, by pracować wyłącznie w Typie B. Dziewczynka została ukazana w popiersiu. Ma na sobie różowo- czerwoną sukienkę, materiał której został obwiedziony wyraźnym falistym konturem. W tym samym kolorze fryzurę na pazia zdobi ogromna, rozłożysta kokarda. Dodatkowo Witkacy zapisał u dołu, że podczas tworzenia tej pracy wypił (prawdopodobnie) piwo i nie palił papierosów od jednego lub dwóch dni. Małe modelki u Witkacego bardzo często były przedstawiane z atrybutami w formie fantazyjnych kokard, dominującymi na małych główkach na kształt barwnych koron. Z takim atrybutem artysta parokrotnie uwieczniał w swych pastelach postać Anny Nawrockiej. Seria jej portretów z 1925 roku przedstawia dziewczynkę z kokardą, podobnie jak u naszej małej bohaterki. Co wyróżnia prezentowaną pracę od powstałych dwa lata wcześniej pasteli to nadający wyjątkowego charakteru rozbudowany pejzaż w tle. Na ciągnącym się złoto-żółtym zboczu wznoszą się fantazyjne zabudowania, niczym ruiny opuszczonych, bajkowych zamków. Dynamicznie ujęte zakrzywione linie wzgórza dodają kompozycji dynamicznego wydźwięku. Wykorzysta kontrastowa paleta barw dodatkowo nadaje wibrującego wydźwięku całej scenie. Z prawej strony wyłania się gałąź wijącej się rośliny. Te motywy Witkacy nie pojawiają się u artysty po raz pierwszy. Podobne budynki oraz wykorzystanie roślinności jawią się w tle m.in. w portretach Witkacego z lat 1925–1927, jak choćby w „Portrecie Marii Nawrockiej” z 1925, „Portrecie Włodzimierza Nawrockiego” z 1926 r. czy „Portrecie Jana Nawrockiego” z 1927 r. Portrety dziecięce należą do rzadkości w dorobku Witkacego, emanują szczególną energią. Zawsze pogodne, dalekie od dekadencji, wyróżniają się na tle jego twórczości jako dzieła wyjątkowe i niebanalne. I tego właśnie przykładem jest wizerunek naszej małej bohaterki z czerwoną kokardą, a sam portret jawi się jako jeden z najpiękniejszych w twórczości Witkacego z przedstawieniem dziecka.