Projekt dotyczy styku pomiędzy literaturą (w szczególności poezją) a malarstwem. Ten związek nie opiera się na tradycyjnie pojętym podejściu narracyjnym, w którym obraz ilustruje tekst. Chodzi tutaj raczej o to w jaki sposób wyobraźnia poetycka po przełomie konceptualnym jest w stanie być źródłem kompozycji malarskich.
„Musiałbyś to zobaczyć!” to zdanie, które zamyka dyskusję i pozostawia światy naoczności i dosłowności w wiecznej separacji. Doświadczenie uczy jednak, że nie wszystko trzeba widzieć, żeby o tym opowiadać. A także tego, że opowieść o przedmiocie jest niejednokrotnie zdecydowanie ciekawsza niż jego pojawienie się. Ekfraza została wymyślona, aby skupić w sobie wszystkie te dwuznaczności. To literacka forma opisu dzieła sztuki, która może funkcjonować niezależnie od źródłowego obrazu.
Internet odświeżył relacje między opisem a obrazem. Tekst alternatywny pojawia się wszędzie tam, gdzie zdjęcie jest niedostępne. Często jest generowany przez AI. Słynny generator obrazów DALL-E opiera się na tekście, aby stworzyć grafikę, wykorzystując zasoby internetu. Ideologia nowoczesnej dominacji obrazu nad innymi metodami komunikacji ukrywa, że nieoczekiwanie tekst pociąga za coraz więcej sznurków. Logocentryzm wkracza w nową fazę.
Niniejsza wystawa ukazuje prace artystów i artystek, którzy tworząc obrazy, posiłkują się mediacją za pomocą tekstu. Projekt ukazuje różnorodne relacje, które mogą zachodzić między tymi sferami. Są tu nieistniejące obiekty, których pojawienie się jest zapośredniczone przez opowieść. Są również prace, które opierają się na destabilizacji ich sensu przez dwuznaczny tekst. Bywa również odwrotnie – słowa pozwalają na nazwanie obiektów i ustabilizowanie sensu. Są tu również obrazy-strony dziennika i obrazy-kałamarze. Pytanie o relacje między tekstem i obrazem to również zagadnienie narracji. Czy w medium wizualnym można zawrzeć rozwijającą się w czasie opowieść albo po prostu upływ czasu?
Skoro ekfraza zakłada możliwość przeprowadzenia procesu tłumaczenia pomiędzy dwoma odrębnymi światami, to należy zadać również pytanie o kurs wymiany obrazów na teksty. Nie wystarcza tu już podkreślenie faktu, że naoczność nigdy nie zastąpi relacji słownej. Należy przyjrzeć się również wartości wymiennej obiektu na wypowiedź. Wybrane prace zostały poddane procesowi przekładu na słowa przez zaproszone do projektu poetki i poetów.
Daniel Muzyczuk
osoby artystyczne:
Zuzanna Bartoszek, Wojciech Bąkowski, Agata Ingarden, Paweł Kowalewski, Tomasz Kowalski, Anna Ostoya, Andrzej Partum, Małgorzata Rittersschild, Maria Stangret, Tomasz Żołnierkiewicz
poetki i poeci:
Zuzanna Bartoszek, Marcin Czerkasow, Darek Foks, Emilia Konwerska, Natalia Malek
kurator:
Daniel Muzyczuk
Fotografia u góry: Wojciech Bąkowski, Lamps Start, 2022-2023
Paweł Kowalewski, Dzień każdy inną okryty żałobą. Ludwik XVI i Robespierre prowadzą rozmowę, 1983
Agata Ingarden, Bez tytułu, 2018
Małgorzata Rittersschild, Zielony przeszedł z fioletu na błękit, 1993