Wystawa Kaliny Bańki-Kulki „Naczynia połączone” to intymna podróż przez świat rodzinnych wspomnień, której głównymi bohaterkami są cztery kobiety: artystka, jej matka, babcia i córka. To opowieść o relacjach rodzinnych, codziennych rytuałach oraz o tym, jak przeszłość kształtuje naszą teraźniejszość.
Szkło, w rękach artystki, staje się nie tylko materiałem, ale pełnoprawnym medium, które wyraża zarówno delikatność, jak i trwałość. Symbolizuje ono ulotność życia, ale równocześnie przypomina o śladach, które – mimo upływu czasu – pozostają w naszej pamięci.
Tytuł wystawy, nawiązujący do jednego z cykli prac artystki, stanowi metaforę procesu przekazywania doświadczeń, wartości i schematów zachowań przez pokolenia. W dzieciństwie popularną zabawą było tworzenie „widoczków” – małych skarbów, które zakopywało się w ziemi. Zwykle składały się one z drobnych przedmiotów, roślin czy innych rzeczy, które uznawano za piękne lub cenne. Całość przykrywano kawałkiem szkła, a następnie zakopywano, tak by tylko wybrana osoba, znająca miejsce ukrycia, mogła je zobaczyć. W pracach Kaliny Bańki-Kulki szkło pełni podobną rolę – staje się nośnikiem wspomnień, emocji i doświadczeń, które choć ukryte, zostają uwiecznione w artystycznych formach. Rzeźby artystki, mimo że nie zawierają fizycznych przedmiotów, są swoistymi „widoczkami” pełnymi wspomnień minionych chwil. W tych złożonych „naczyniach” zamknięte są historie osobiste, którymi Kalina Bańka-Kulka odważnie dzieli się z widzami, zachęcając do refleksji.
Inspiracją do powstania tych prac stały się związki rodzinne, macierzyństwo oraz wspomnienia z dzieciństwa. Artystka, wychowana w Dąbrowie Górniczej, w otoczeniu Huty Szkła Gospodarczego „Ząbkowice”, od najmłodszych lat miała kontakt ze szkłem. Jednak to dopiero na studiach, zainspirowana techniką witrażu, odkryła pełny potencjał tego materiału.
W jej pracach szkło staje się medium, dzięki któremu wyraża emocje, powidoki przeszłości oraz intymne historie związane z jej rodziną, szczególnie z postacią ukochanej babci. W serii „Wszystko się przyda” Kalina podejmuje temat kompulsywnego gromadzenia przedmiotów, chorobliwego zbieractwa zwanego syllogomanią, na którą cierpiała jej babcia Antonina. Fragment prezentowanego na wystawie filmu stwarza okazję do zastanowienia się nad tym, w jaki sposób nasze decyzje – zarówno te świadome, jak i podświadome – wpływają na nasze życie oraz jak głęboko jesteśmy związani z tym, co gromadzimy: rzeczami, wspomnieniami i emocjami. Dzięki obecności filmu z babcią artystki widzowie mają okazję zobaczyć tę ważną postać w jej codziennym życiu, co dodaje wystawie jeszcze bardziej osobistego wymiaru.
W cyklu „Powidoki” artystka oddaje hołd wspomnieniom z beztroskiego dzieciństwa spędzonego u ukochanej babci, która była dla niej oazą bezpieczeństwa. Rzeźby, inspirowane tradycyjnymi bańkami na mleko, zdobione grafikami przedstawiającymi zioła, rośliny i symbole natury, stanowią melancholijną podróż w czasie, przypominając o wakacyjnych pięknych chwilach. „Powidoki” to także wyraz tęsknoty za prostym, spokojnym życiem, w którym każda chwila była pełna magii.
„Oczyszczanie” nawiązuje do wspólnych chwil spędzonych z babcią w naturze, do poczucia bezpieczeństwa, jakie ona zapewniała, oraz do tradycyjnych obrzędów oczyszczających, które miały głęboki wymiar symboliczny. W tej pracy artystka odwołuje się do intymnych gestów – takich jak przemywanie twarzy w wodzie, w źródle – które dla niej stanowią akt duchowego oczyszczenia.
Całość wystawy dopełnia cykl „Naczynia połączone”, który powstał po narodzinach córki artystki, stając się przestrzenią do refleksji nad dziedziczeniem i powielaniem wzorców rodzinnych – zarówno tych pozytywnych, jak i trudniejszych. Bańka-Kulka bada mechanizmy przekazywania wartości oraz nieuświadomionych schematów zachowań między pokoleniami, jednocześnie odnajdując w tym procesie głęboką refleksję nad macierzyństwem, które stało się punktem zwrotnym w jej życiu artystycznym i prywatnym.
Artystka zestawia stare, zapomniane przedmioty oraz codzienne rytuały z nowoczesnymi technikami szklarskimi, takimi jak fusing, slumping czy klasyczny witraż. Dzięki temu wprowadza nową dynamikę do swoich prac, tworząc zaskakujące i pełne napięcia kompozycje, które wzbogacają każdy z cykli.
Ekspozycja prac jest doskonale zintegrowana z przestrzenią, w której się odbywa. Szklane rzeźby, zaprezentowane na metalowych stelażach, tworzą spójną całość, a ich forma, nawiązująca do kolorowych rysunków córki artystki, dodaje lekkości i świeżości, tworząc przestrzeń pełną emocji.
„Naczynia połączone” to wystawa, która nie tylko zaprasza do przemyśleń na temat tego, jak nasza tożsamość i relacje są kształtowane przez otaczający nas świat, ale także skłania do głębszej refleksji nad tym, jak przekazujemy wartości, wspomnienia i doświadczenia z pokolenia na pokolenie.
kuratorka wystawy – Karolina Rybka
Kalina Bańka-Kulka urodzona w 1989 roku w Dąbrowie Górniczej. Absolwentka Wydziału Ceramiki i Szkła Wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie od 2013 roku współtworzy pracownię dyplomującą w Katedrze Szkła. W 2020 roku obroniła doktorat. Aktualnie pełni funkcję kierowniczki Katedry Szkła. Zrealizowała dwanaście wystaw indywidualnych oraz wzięła udział w kilkuset wystawach szkła w kraju i za granicą (m.in.: USA, Włochy, Dania, Szwajcaria, Irlandia, Turcja, Niemcy, Bułgaria, Estonia, Holandia, Litwa, Czechy). Jest laureatką kilkunastu konkursów zarówno krajowych, jak i międzynarodowych z zakresu szkła i designu. W 2016 roku szklany obiekt jej autorstwa został zakwalifikowany do przeglądu NEW GLASS REVIEW 38 – 100 wybranych szklanych dzieł 2016 roku przez Corning Museum of Glass w Nowym Jorku. W ostatnich latach prowadziła autorskie zajęcia z zakresu szkła w prestiżowych ośrodkach, takich jak: Urban Glass w Nowym Jorku, Pilchuck Glass School w Stanwood w USA czy Bild-Werk Fraueneau w Niemczech. Jej prace znajdują się w kolekcjach: Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze, Muzeum Narodowego w Krakowie, Glass Museum Alter Hof Herding w Niemczech i kilku kolekcjach prywatnych w kraju i za granicą.
Tworzy obiekty unikatowe ze szkła, które prezentuje zwykle w formie instalacji site specific, ukazując tradycyjne techniki wytwarzania szkła w niestandardowym kontekście. W swoich projektach podejmuje ważkie i aktualne tematy, odnosząc się do zjawisk społecznych i ekonomicznych, takich jak nadmierny konsumpcjonizm, uzależnienie od Internetu, samotność czy kompulsywne zbieractwo. Aktualnie realizuje osobiste i sentymentalne projekty powiązane z macierzyństwem i relacjami rodzinnymi. Wykorzystanie materii szklanej w większości jej projektów ma również charakter symboliczny.
W pracy ze szkłem wykorzystuje różnorodne techniki wytwarzania, takie jak: witraż klasyczny malowany ręcznie, fusing, slumping, które często łączy z sitodrukiem. Realizuje również obiekty unikatowe w pojedynczych lub krótkich seriach w technikach formowania i dmuchania szkła na gorąco, współpracując przy ich tworzeniu z innymi artystami i hutnikami szkła.